سال‌ها پیش، وقتی که هنوز تکنولوژی و وسایل ارتباط جمعی مثل امروز همگانی نشده بودند اگر در بین اقوام یا دوستان فردی را می‌دیدیم که هنرمند است و مثلا می‌تواند یکی از سازها را به زیبایی بنوازد؛ حتما او را تحسین کرده و به حالش غبطه می‌خوردیم. آرزو داشتیم مانند او باشیم. همیشه در مواجهه با افرادی که در کار خود توانمند و حرفه‌ای بودند، لبخند رضایت به لب داشتیم. به سال‌ها تلاشی که در پس این همه تجربه نهفته بود فکر می‌کردیم. اینکه او چطور توانسته به چنین جایگاهی دست یابد؟

در گذشته افراد خیلی کمی زبان انگلیسی می‌دانستند؛ بنابراین اگر آدمی را می‌شناختیم که زبان دوم می‌داند و حتی مهم‌تر از آن می‌تواند به همان زبان تکلم کند، مشتاقانه تماشایش می‌کردیم و چشمان‌مان از تعجب گرد می‌شد. امروزه اما داستان کاملا متفاوتی در این باره وجود دارد. اوضاع با گذشته کاملا فرق کرده است.

دنیای امروز

ورود وسایل ارتباط جمعی و ظهور فضای مجازی، بستری از اطلاعات رایگان را برای بشر فراهم نموده که به راحتی می‌تواند خود را با دانش روز مطابقت دهد و هر آن چه را که بلد نیست، نمی‌داند یا حتی قادر به انجامش نمی‌باشد، به راحتی و سهولت هر چه تمام‌تر یاد بگیرد. دنیای امروز یک تفاوت عمده و اساسی با گذشته دارد؛ اینکه اگر در این دوران که عصر سرعت و هجوم اطلاعات است، فردی را ببینیم که هنری ندارد یا مهارتی را نمی‌داند، باید تعجب کنیم و چشمان‌مان از حدقه بیرون بزند. چرا که صدها وب‌سایت آموزشی و هزاران صفحه اینستاگرامی رایگان در انواع مختلفی از علوم و هنر وجود دارد. کافی است تا بخواهیم و اراده کنیم تا بتوانیم هر چه که می‌خواهیم بیا‌موزیم. این دوران همه‌ی انسان ها را چند‌وجهی بار آورده است.

وکیلی را می‌بینیم که در کنار شغل خود پیانیست ماهر و زبر دستی است. از طرفی نویسنده‌ی چیره‌دست کتب حقوقی است و چه بسا در ورزش هم حرفی برای گفتن داشته باشد. مدرس انگلیسی را می‌بینیم که نویسنده‌ی متون ادبی است،گه گاهی ترجمه هم می‌کند، مقاله هم می‌نویسد و عاشق شعر و ادبیات است. همه‌ی انسان ها به نوعی در تلاش و تکاپو برای ارتقاء سطح علم و دانش خود هستند و هیچ‌کس در این زمینه بی‌تفاوت و بی‌هدف نیست.

به غیر از تخصص اصلی خود، مهارت دیگری هم بیا‌موزید

احتمالا شما هم از آن دسته آدم‌هایی باشید که هم‌‌زمان به چند رشته در چندین زمینه‌ی مختلف علاقه‌مند است و دوست دارد در هر کدام از آن‌ها آموزش دیده و حرفی برای گفتن داشته باشد. اگر اهل کتاب و کتاب‌خوانی باشید، احتمالا در کتاب لینچ پین در این مورد چیزهایی خوانده‌اید: در متن این کتاب می‌گوید:

“اگر شما باریستا باشید و کار با کامپیوتر هم بلد باشید و مدیر بخواهد تعدیل نیرو کند، کسی که اخراج می‌شود قطعا شما نخواهید بود؛ چرا که دو مهارت بلد هستید. پس برای اینکه تبدیل به مهره‌ای غیر‌قابل جایگزین بشوید بهتر آن است که به غیر از تخصص اصلی خودتان مهارت دیگری هم بیا‌موزید.”

نمی‌دانم به یاد می‌آورید یا نه؛ اما احتمالا در مورد سخنرانی مشهور استیو جابز در جشن فارغ التحصیلی در دانشگاه استنفورد،، چیزهایی شنیده باشید. حرف اصلی او این بود که در زندگی همیشه به دنبال علایق خود بروید. شاید همان موقع ارتباط آن‌ها را در زندگی شخصی خود مشاهده نکنید اما در آینده همه‌ی این مهره‌ها به هم وصل می‌شوند و نتیجه‌ی عالی به بار می‌آورند. او در مورد زندگی خودش هم مثال جالبی زد و گفت:

“در دوران دانشجویی‌ام به جای رفتن به کلاس‌های دانشگاه، کلاس خوشنویسی می‌رفتم و بعدها با طراحی فونت مک، فونت‌های متنوع امروز خلق شد. همه‌ی این‌ها در زندگی‌ام به من امید می داد که من در راه درستی در حال پیش‌روی هستم و دنبال علاقه‌ی خودم می‌‍‌‌‌روم. هیچ اهمیتی ندارد دیگران در موردم چه فکری می‌کنند یا اینکه در آینده چه اتفاقی قرار است برایم بیافتد.”

علاقه‌مند به یادگیری مهارت‌های مختلف

شاید اگر هر کدام از ما با چنین آدمی روبه رو شویم با خودمان فکر کنیم چه فرد جو‌گیری است. چرا تا این حد از این شاخه به آن شاخه می‌پرد و نمی‌تواند در یک زمینه‌ی واحد پیش برود؛ اما حقیقت ماجرا اینجاست که این داستان ربطی به جو‌گیر شدن فرد ندارد.

خیلی از انسان‌ها مشتاق و علاقه‌مند به یادگیری مهارت‌های مختلف هستند و دوست دارند کارهای گوناگونی را هم‌زمان با هم تجربه کنند. اگر شما هم در طول زندگی‌تان بارها تمایل داشته‌اید از این شاخه به آن شاخه بپرید و هم‌زمان در چند رشته مهارت کسب کنید، شک نداشته باشید که یک فرد چند‌پتانسیلی هستید. به جای اینکه این صفت را با برداشتی منفی از خود اشتباه بگیرید آن را به عنوان یک ویژگی مثبت ارزیابی کنید و این مقاله را تا پایان مطالعه نمایید. در این نوشته، مطالب بسیار جالب و آموزنده‌ای را در اختیار‌تان خواهیم گذاشت که خواندن‌شان خالی از لطف نیست.

تعریف چند‌پتانسیلی

تعریف چند‌پتانسیلی

در اصطلاح روان‌شناختی، چند‌پتانسیلی به فردی گفته می‌شود که علاقه‌ی زیادی به کسب مهارت‌های مختلف دارد و در این رشته‌ها به غیر از علاقه، خود را توانمند هم احساس می‌کند. از نظر یک فرد چند‌پتانسیلی، همه‌ی مهارت‌های مورد علاقه‌اش از اهمیت یکسانی برخوردار هستند و هیچ یک نسبت به دیگری برتری خاصی ندارند. از نظر مفهومی، چنین فردی در مقابل یک انسان متخصص قرار می‌گیرد. در حقیقت فرد متخصص با ماهر شدن دریک رشته تصمیم می‌گیرد دیگر زمینه‌ی شغلی خود را عوض نکند و در حوزه‌ای که در آن مشغول است روز به روز بیشتر خودش را ارتقاء بدهد. اما یک انسان چند‌پتانسیلی به دنبال کشف تجربه‌های جدید است. به همین دلیل از دیگر افرادی که سر کار هستند زودتر و سریع‌تر خسته می‌شود.

چندپتانسیلی‌ها چه کسانی هستند؟

شاید در تصور عامه این دسته از افراد به القابی مانند سطحی نگر بودن، بی‌هدف بودن، پریدن از این شاخه به آن شاخه یا عدم تمرکز متهم شوند؛ اما حقیقت ماجرا این‌جاست که اگر این افراد به خوبی از توانایی‌ها و مهارت‌های خود آگاهی یابند و در جهت تجمیع آن‌ها پیش بروند، آن وقت است که می‌توانند یک سر و گردن از بقیه‌ی افراد بالاتر قرار بگیرند و به موفقیت‌های عظیمی دست پیدا کنند. اگر به خوبی روی این گونه افراد تحقیق و بررسی کنیم و نگاهی موشکافانه به زندگی آن‌ها بیندازیم، به راحتی متوجه می‌شویم که به کار بردن این گونه القاب در حق‌شان بی‌انصافی بزرگی است.

تخصص یا چندپتانسیلی‌بودن‌؟

فیلسوف سرشناس و مشهور اسکاتلندی به نام آدام اسمیت، ایده‌ی تخصصی کار کردن انسان‌ها برای افزایش بازدهی و کیفیت کارها را مطرح نمود. همان طور که می دانید تخصصی کار کردن باعث می‌شود فرد در یک شاخه ماهر و آب‌دیده شود؛ اما معایبی هم با خود به دنبال دارد. مثلا باعث ایجاد شغل‌های خسته کننده و کسالت‌بار زیادی می‌شود. لزومی ندارد همه‌ی افراد جامعه فقط و فقط در یک رشته ی خاص ماهر شوند. افرادی هستند که ممکن است به رشته‌های دیگر هم علاقه‌مند باشند. چه بسا خودمان هم یکی از همین افراد باشیم و بخواهیم به جز رشته‌ی مورد نظرمان، حیطه‌های دیگری را هم امتحان کنیم. در سراسر جهان افراد مشهور زیادی بوده‌اند که حاضر نشده‌اند کل زندگی خودشان را فقط در یک مسیر واحد بگذرانند. جالب است بدانید یکی از همین افراد استیو جابز مشهور بوده است که بعدا در موردش مفصل توضیح خواهیم داد.

چرا چند‌پتانسیلی بودن، ویژگی بدی تلقی نمی‌شود؟

همان‌طور که می‌دانید ما آدم‌ها، پتانسیل‌های پنهان و توانایی‌های بسیار زیادی داریم. از طرفی انواع و اقسام نیازها در ما مخفی شده که مایلیم برای برآوردن این نیازها حرکتی کنیم. همه‌ی ما از یکجا‌نشینی و عدم فعالیت و به شکل مرداب در آمدن بد‌مان می‌آید. همه‌ی ما به تنوع و تحرک نیاز داریم و دوست نداریم زندگی‌مان شکلی یکنواخت به خود بگیرد. ما آدم‌ها از ملال و رخوت بیزاریم و مایلیم مشاغل جدیدی را امتحان کنیم.

همان‌طور که در سطور بالا توضیح دادیم، تخصص داشتن در یک حیطه خوب و مفید است؛ اما نه برای همه ی افراد جامعه. شاید لازم باشد برای تربیت افراد حرفه‌ای جامعه، تخصصی کار شود؛ اما بسیاری از انسان‌ها وجود دارند که چندین توانایی بالقوه دارند. دقت داشته باشید که اگر این گونه افراد بتوانند همه‌ی توانایی‌هایشان را یک جا با هم به کار بگیرند چه اثر مرکبی می‌توانند خلق کنند و یک سر و گردن هم از بقیه جلوتر باشند. یادتان باشد اگر شما هم یک فرد چند‌پتانسیلی هستید ولی به دنبال خودشناسی نباشید و نتوانید توانایی‌هایتان را شناسایی کرده و آن‌ها را به بهترین شکل به کار بگیرید؛ سرخورده خواهید شد. ممکن است حتی مورد تمسخر دیگران قرار بگیرید و نتوانید دست‌آورد خوبی کسب کنید.

چندپتانسیلی‌ها چه ویژگی دارند؟

اگر تا به این قسمت مقاله را با نکته‌سنجی و تیز‌بینی خاص خود مطالعه کرده باشید، ممکن است مدام با خود بگویید من هم در زمینه‌های گوناگون، علاقه مندی‌های فراوانی دارم که گاه در این زمینه‌ها توانایی و استعدادی هم احساس می‌کنم. آیا یک فرد چند‌پتانسیلی محسوب می‌شوم؟ برای چند پتانسیلی بودن به ویژگی ‌های بیشتری نیاز دارم؟

برای پاسخ‌دهی به این قبیل سوالات، خوب است مطالبی را که در ادامه می‌آید با دقت بیشتری دنبال کنید. چرا که قصد داریم به شما ویژگی‌های افراد چند‌پتانسیلی را بگوییم تا با خودتان قیاس کنید و ببینید شما از این دسته آدم‌ها هستید یا خیر؟

1- استقلال‌طلبی:

آن‌ها از یک‌جا نشینی بیزارند و انجام کارهای تکراری را دوست ندارند. مایل نیستند درون قفس باشند و میل به پرواز دارند.

2- آزادی عمل:

این گونه افراد از کنترل دائمی و دستور گرفتن از دیگران بدشان می‌آید و دوست دارند آزادی عمل داشته باشند.

3- تنوع‌طلبی:

چند‌پتانسیلی‌ها تصور می‌کنند علایق‌شان در یک یا دو موضوع خاص خلاصه نمی‌شود؛ بنابراین دوست دارند دنیای متفاوتی را تجربه کنند.

4- علاقه‌مند به فعالیت‌های جدید:

چند‌پتانسیلی‌ها خیلی زود از کارهای یکنواخت و تکراری خسته و کلافه می‌شوند؛ حتی اگر آن کار، انجام یک فعالیت هیجان‌انگیز مثل طراحی و ساخت یک هواپیمای جنگنده باشد. به همین دلیل ممکن است آن‌ها در طول عمرشان چندین بار مسیرهای متفاوتی را امتحان کنند تا بالاخره علاقه و استعداد واقعی خود را کشف کنند.

5- ماجراجویی:

تلاش نکنید تا چند‌پتانسیلی‌ها را از تجربه کردن در زمینه‌های مختلف باز‌دارید؛ چون آن ها تقریبا توقف نا‌پذیرند.

6- سازگاری با محیط و آدم‌ها:

این گونه افراد می‌توانند به سهولت و آسانی هر چه تمام‌تر خودشان را با محیط پیرامون و آدم‌های اطراف‌شان وفق بدهند و از این لحاظ مشکلی ندارند. آن‌ها این توانایی را دارند که به سرعت با تغییرات سازگار شوند.

7- سرعت بالای یادگیری:

تجربه‌ی کارهای پر‌تعداد و تنوع زیاد، باعث شده تا افراد چند‌پتانسیلی از یک ویژگی مهم در طول قرن‌ها برخوردار شوند: آنها خیلی زود یاد می‌گیرند. این گونه افراد در شاخه‌های گوناگونی فعالیت کرده‌اند و هر گاه لازم بوده حوزه‌ی فعالیت‌شان را تغییر داده‌اند. لازمه‌ی این تغییر دائمی این بوده که هر چیزی را به سرعت یاد بگیرند. آن‌ها قدرت یادگیری بالایی دارند و بسیار سریع‌الانتقال و باهوش هستند. به زبان خودمانی خیلی زود دوزاری‌شان می‌افتد.

پیشنهاد ما این است که اگر شما یک فرد چند‌پتانسیلی نیستید، فکر رقابت در یادگیری سریع با این گونه افراد را از سر خود بیرون کنید؛ چون قطعا پیروز میدان نخواهید بود.

چندپتانسیلی‌ها چه ویژگی دارند؟

آیا اجداد و نیاکان ما هم چندپتانسیلی بوده‌اند؟

شاید جالب باشد که بدانید اجداد ما هم افرادی چند‌پتانسیلی بوده‌اند. انسان‌های اولیه برای بقا لازم بوده چندین مهارت گوناگون و متنوع را هم‌زمان با هم یاد بگیرند. در غیر اینصورت نابود می‌شدند. زندگی ما از همان اوایل هم تخصص محور نبوده؛ حتی اگر الان گفته شود که انسان‌ها باید متخصص باشند.

در نهایت چندپتانسیلی‌ها برنده می‌شوند

همان طور که توضیح دادیم، یکی از ویژگی‌های جالب چند‌پتانسیلی‌ها، توانایی سازگاری‌شان با محیط اطراف و آدم‌هاست. می‌دانید که جهان پیوسته در حال تغییر است. تکنولوژی و پیشرفت وسایل الکترونیکی، هوش از سر انسان قرن حاضر برده است. امروزه بشر به چیزهایی دست پیدا کرده که روزی آرزویش را داشت و رویای آن را در سر می‌‌پروراند. می‌توان گفت که در دنیای امروز با توجه به گسترش هوش مصنوعی، چند‌پتانسیلی‌ها دیگر مثل قبل مظلوم و مهجور نمی‌مانند و در نهایت برنده خواهند شد.

در این جهان مدرن با توجه به موقعیت‌هایی که برای داشتن یک شغل لازم است فردی که متخصص شبکه‌های اجتماعی، سخنران‌، نویسنده‌، تحلیل‌گر‌، توسعه دهنده‌ی وب و دارای مهارت در نرم‌افزارهای گوناگون باشد، یک فرد چند پتانسیلی به شمار رفته و سرانجام موفقیت را از آن خود خواهد کرد. جالب است بدانید حوزه‌ی آموزش یکی از مطلوب‌ترین گزینه‌ها برای افراد چند‌پتانسیلی است.